این جمله با همه کوتاهی آنچنان گویاست که نه بر مدار گزاف باشد و نه از دایره معنا بیرون که «در فرهنگ ایران و ایرانی؛ زندگی با شعر آغاز می‌شود و با شعر بدرقه می‌شود.»

این جمله با همه کوتاهی آنچنان گویاست که نه بر مدار گزاف باشد و نه از دایره معنا بیرون که «در فرهنگ ایران و ایرانی؛ زندگی با شعر آغاز می‌شود و با شعر بدرقه می‌شود.»

اگر گاه زایش و تولد هر فرد را آغاز حیاتی در این جهان اثیری بر مدار انسانی که قرار است گام‌های خود را به سمت انسانیت و تعالی بردارد در نظر بگیریم، نخستین واژه‌هایی که در کلام مادر بر او جاری می‌شود زمزمه و طنینی شیرین لالایی‌هایی است که فصل مشترک زبان آوایی و شعر اقوام و جوامع مختلف را به ذهن شفاف و عمیق نوزاد وارد می‌کند. و کیست که در مواجهه با تمدن و فرهنگ کهن و گرانسنگ ایرانی قرار گیرد و حوزه شعر و ادبیات این سرزمین زرخیز را پرچم‌دار و قافله‌سالار ایران‌زمین به‌ عنوان گهواره تمدن جهان نداند.

در مرور کارنامه فرهنگ و تمدن ایرانی، شعر و ادب فارسی است که شهرت و قدمت هزاره آن عالم‌گیر و لذت هم‌نشینی با آن دامن‌گیر عام و خاص است؛ در مرور این جهان رنگارنگ و گوناگون شعر و ادب فارسی؛ شاعران بزرگی از رودکی تا سنایی، فردوسی، عطار، خاقانی، مولوی، حافظ، سعدی، صائب و تا یکی از قله‌نشینان آنان در عصر و زمانه امروز یعنی سیدمحمدحسین بهجت تبریزی که ما ایرانیان او را به‌عنوان استاد سخن و مسیحادَمِ غزل معاصر ایرانی می‌شناسیم را می‌توان نام برد که این خود مهم‌ترین دلیل و بهانه‌ای است بر آنکه ۲۷ شهریور هر سال را به مناسبت سالروز درگذشت استاد شهریار، در قامت روز پاسداشت شعر و ادب فارسی در تقویم ایران و ایرانی به نام و یاد او پیوست کنیم.

خرد و کلان؛ بزرگ و کوچک و تمامی کارشناسان و پژوهشگران عرصه شعر و ادب فارسی بر این مسئله استوارند که وقتی قرار است اتفاقی در عصر و زمانه‌ای معاصر با یاد کهن‌الگویی چون شعر و ادب فارسی به وقوع بپیوندد؛ چه نامی می‌تواند بزرگ‌تر از استاد شهریار باشد که هم شعرش مقبول خواص و هم شورَش محبوب عوام است.

تبلور فرهنگ عامه به همان میزان در اشعار استاد شهریار موج می‌زند که میراث‌داری و خزانه‌داری او از شاعران بزرگ هزاره شعر و ادب فارسی؛ پس این بار به بهانه همان روز تقویمی که مزین است به‌ روز «پاسداشت شعر و ادب فارسی» از زاویه‌ای دیگر شعر استاد شهریار؛ جایگاه و مقام او در کاروان هزاره شعر و ادب فارسی و تأثیری که در دو بُعد ملی و بین‌المللی در جهانی ساختن شعر معاصر ایرانی که گواهی است بر تاریخ پرشکوه فرهنگ و تمدن ایران‌زمین را به میان آورده‌ایم و همه این مباحث را در قالب گفت‌وگویی صریح، جذاب و بی‌پرده با جواد وند نوروز؛ رئیس بنیاد فرهنگی مقبرة‌الشعراء استاد شهریار و رئیس شورای سیاستگذاری اولین همایش بین‌المللی پروین اعتصامی با شما دوستداران و عاشقان شعر و ادب فارسی قسمت می‌کنیم.


این گفت‌وگو را بر بهانه اتفاق تقویمی ۲۷ شهریور؛ روز شعر و ادب فارسی به بهانه سالروز درگذشت استاد سخن و غزل معاصر استاد شهریار استوار کنیم. از زاویه دید شما؛ چرا جایگاه ادبیت زبان در دو آیینه «نظم» و «نثر» اینچنین با کاروان فرهنگ و تمدن ایران‌زمین همواره عجین؛ همراه و همنشین بوده است؟ و اینکه انتخاب این مناسبت یعنی سالروز درگذشت استاد شهریار به عنوان روز پاسداشت شعر و ادب فارسی از زاویه دید شما انتخاب درستی است؟ چرا که به هر روی با وجود نام‌های بزرگ عرصه ادبیت ادبیات ایران در این قافله هزارساله؛ چنان شاهد قافله‌سالاران و پرچمداران بزرگ و سترگی در حوزه شعر و ادب فارسی هستیم که عده‌ای هنوز هم با انتخاب این روز به نام و یاد استاد شهریار اگر نگوییم مخالفند اما زاویه دارند!

در فرهنگ ایرانیان جایگاه شعر و ادب از ویژگی برجسته‌ای برخوردار است. کمتر ملتی در جهان را می‌توان مشاهده کرد که تا این حد به شعر و ادب علاقه‌مند باشند. در این مهم تردیدی وجود ندارد که ریشه فرهنگ ایران‌زمین در شعر و ادب فارسی است.

زبان و ادبیات فارسی به‌عنوان دومین زبان جهان اسلام و زبان حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی با هزاران آثار گرانسنگ در زمینه‌های مختلف ادبی، عرفانی، فلسفی، کلامی، تاریخی، هنری و مذهبی همواره مورد توجه و اعتقاد ایرانیان و مردمان سرزمین‌های دور و نزدیک کشورمان بوده است. نکته حائز اهمیت اینجا رُخ‌نمایی می‌کند که با وجود حوادث و رویدادهای دور و نزدیک، با وجود حوادث تلخ و شیرین؛ هنوز این زبان در دورترین نقاط جهان حضور و نفوذ مؤثری دارد.

بر همین اساس معتقدم؛ انتخاب روز شعر و ادب فارسی، همزمان با سالروز درگذشت استاد شهریار؛ انتخابی صحیح و بجایی است. سالیان سال است که در این روز نام و یاد استاد شهریار گرامی داشته می‌شود و روز شعر و ادب فارسی در این روز هم‌زمان با نکوداشت مقام استاد شهریار در اقصی نقاط کشور و خارج از کشور گرامی داشته می‌شود.

شاعران بزرگ و ستون‌های سترگ ادبیات فارسی همچون فردوسی، نظامی، خاقانی، مولانا، حافظ، سعدی و صائب تبریزی کم نیستند. هرچند که آنها ارکان شعر فارسی به‌شمار می‌روند و در پیروی و در پیدایی ادوار مختلف ادبی نقشی اساسی داشته‌اند؛ اما لازم بود که شاعری و روزی انتخاب شود که این نسل و این ملت را لمس کرده و دیده باشد. در میان تمامی شاعران بزرگی که این نسل را دیده‌اند؛ استاد شهریار از جایگاه برجسته و ویژه‌ای برخوردار است.

نسل شاعران بزرگ ایران‌زمین به استاد شهریار ختم می‌شود و مردم با انتخاب استاد شهریار توانستند بزرگی آن شاعران را به زیبایی لمس کنند. پس انتخابی بجا و شایسته است چرا که هم ‌عصر بودن با این شاعر در اولویت انتخاب این رویداد تقویمی در عصر و زمانه حاضر است.

«شهریار»؛ خلاصه و چکیده همه‌ شاعران بزرگ و درعین‌حال همچون شاعران بزرگ ما از جایگاه بسیار برجسته‌ای برخوردار در شعر و ادب فارسی روزگار ما برخوردار است. بی‌گمان توفیق شهریار و اقبال کم‌مانند وی به اعتبار کیفیت و کمیت آثارش؛ او را به نادره تاریخ شعر ما بدل ساخته است.

شعر شهریار عامل مهمی در وحت ملی و اتحاداجتماعی است

ایکنا- یعنی شما نیز مانند بسیاری دیگر از پژوهشگران و کارشناسان شعر و ادبیات بر این نمط استوارید که استاد جاویدنام شهریار، به همان میزان که میراث‌دار ذخائر و گنجینه‌های کاروان شعر و ادب فارسی است، به همان وزن؛ اشعار و آثار به جای مانده او در زمانه حاضر به قدر، کیفیت و صلابت آثار بزرگان شعر و ادب فارسی است؟

به تحقیق و بی‌گمان بر این نظر، عهد و قول استوارم! زیرا ما در طول عمر پربرکت مرحوم استاد شهریار و در گستره خلاقیت عظیم او؛ نه یک شاعر بزرگ بلکه چند شاعر بزرگ را دوشادوش یکدیگر می‌بینیم. هم‌زمان که شعر و سخن استاد شهریار در برگیرنده آن شاعران است؛ به همان میزان شعر و سخن او پاسدارنده سنت‌های بزرگ ادبی نیز به شمار می‌رود.

استاد شهریار از آغاز رویکرد به شعر و شاعری با آثار بزرگان شعر و ادبی این سرزمین مأنوس و مألوف بود. این انس و الفت که در مواردی به شیفتگی مانندتر بود؛ همان میراث و گنجینه‌ای است که در طول تاریخ شعر و ادب فارسی در تکوین و تشکیل شخصیت ادبی شاعر نقش بسزایی داشته و دارد. مرحوم استاد شهریار ذهنیت و نگاه بسیار زیبایی به شاعران ایران‌زمین داشت.

به ‌خاطر انس برجسته‌ای که وی با حضرت حافظ داشت می‌توان گفت به زیبایی حافظ دوم ایران‌زمین است. استاد شهریار با نگاه و زبان ویژه خود در انواع و قالب‌های مختلف شعر سنتی ایران سخن‌پردازی کرده‌ است. آثار او در هر نوع و قالبی چه از نظر قوت و کیفیت و چه از نظر کمیت درخور توجه است.

ازسوی دیگر استاد شهریار جزو معدود شاعرانی است که تنها به انتقال مواریث و تجارب ادبی اطراف خود اکتفا نکرد؛ بلکه در جریان تداوم سنت‌های ادبی، ذهنیت و نگرش نو در حوزه «شعر و ادبیات نوپردازانه ایران» نیز ابتکار زیبایی به خرج داده است. به‌ طور مثال شیوه توجه به طبیعت از شگردهای شعری استاد شهریار است که ابتکار بسیار زیبایی نسبت‌ به سایر شعرا به شمار می‌رود.

*