مثنوی بزمی-تاریخی دولرانی خضرخان روایتگر عشق شاهزاده خضرخان، پسر سلطان علاءالدین محمد خلجی، و دیولدی، دختر راجه گجرات، است. این منظومه از آثار دهه پایانی عمر امیرخسرو دهلوی (651-725 ق) است که بخش نخست آن را به درخواست شاهزاده خلجی در سال 715 ق سروده و در فاصله میان سال‌های 720 و 721 تکمله‌ای مشتمل بر 319 بیت بدان افزوده و در آن به ماجرای قتل خضرخان و برادرانش پرداخته است. این منظومه که از برجسته‌ترین آثار امیرخسرو است، بیش از هر اثر دیگری چهره واقعی او و اندیشه‌هایش را به ما نشان می‌دهد. شروع منظومه در زمان حیات علاءالدین خلجی و پایان آن در زمانه‌ای است که دیگر نه خضرخان زنده است و نه سلسله خلجیان وجود دارد. بر اساس فهرستگان فنخا و دیگر فهرست‌های کتابخانه‌های ایران، از منظومه دولرانی خضرخان 32 نسخه موجود است که از آن میان 15 نسخه، نسبتاً کامل و درخور بررسی است. این منظومه دو بار در هند و یک بار در تاجیکستان تصحیح و طبع گردیده و هیچ‌کدام از نسخ ایرانی دولرانی مبنای کار مصححان نبوده است. هر دو چاپ از نظر بررسی نسخه‌شناسی و انتخاب نسخ و نیز صورت برخی ابیات، ناقص و مغلوط‌اند و بر ضرورت ارائه تصحیحی تازه از این اثر صحه می‌گذارند.
زبان شاعر در این مثنوی پخته، ساده و دلنشین و عاری از محافظه‌کاری‌های مرسوم است. وفور ترکیبات بدیع و تصویرسازی‌های ساده و درعین‌حال ماهرانه، سر عنوان‌های خسروانه و پیروی از سنت ده‌نامه‌نویسی به شیوه‌ای تازه و موزیکال درخور توجه است. مثنوی دولرانی خضرخان، دربردارنده اطلاعات فراوان تاریخی، فرهنگی، سیاسی، جغرافیایی، اجتماعی، از جمله تاریخ پادشاهان هند و اطلاعات تازه‌ای درباره آنها که در کتب تاریخی دیگر ذکر نشده یا به اختصار آمده، روش حکمرانی خلجیان، مناسبات درباری، انتخاب ولیعهد، کیفیت جهیز عروس، اسامی افراد، اماکن، جایگاه‌ها و مقام‌های درباری و دیوانی، و مانند آن است و تنها اثر امیرخسرو است که نسخه‌ای متعلق به زمان حیات شاعر دارد که با شماره 178 در کتابخانه ارگ جمهوری افغانستان نگهداری می‌شود. از دیگر ویژگی‌های منظومه روشن کردن زوایای تازه‌ای از زندگی و اندیشه‌های شاعر، همچنین ذکر نام فرزندش عین‌الدین مبارک و ماجرای رهایی شاعر از دست مغول است.
رساله حاضر با استفاده از روش کارل لاخمان و ژوزف بدیه در تبارشناسی نسخ منظومه دولرانی خضرخان و اتخاذ شیوه التقاطی، به ارائه تصحیحی انتقادی بر اساس قدیمی‌ترین دستنویس‌های به‌جامانده از این اثر پرداخته است. همچنین، به معرفی منظومه، ذکر مبسوط تاریخ امرای هند به فراخور نقل تاریخی شاعر از این وقایع، معرفی شخصیت‌ها و اماکن ذکر شده در منظومه یا مرتبط با بخش تاریخی رساله، ذکر مختصر مختصات ادبی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی آن، معرفی کامل نسخه‌شناختی 5 نسخه قدیمی منظومه و شرح شیوه تبارشناسی نسخه‌های موجود در ایران از این اثر و نقد تصحیح‌های پیشین آن اقدام کرده است.
سوابق علمی و فرهنگی خانم دکتر مهدیه اسدی
دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه محقق اردبیلی با تخصص نسخه‌شناسی و تصحیح متون کهن؛
زبان و ادبیات فارسی (با گرایش خمسه‌پژوهی ، امیرخسرو شناسی)؛
تاریخ علوم پزشکی، طب و داروسازی سنتی؛
نشر و ویرایش.
مدیرعامل شرکت یادگار دانش نیاکان؛ پژوهشگر مرکز پژوهش‌های داده پزشکی و طب مکمل؛ موسسه نگارش و ویرایش نوین تهران؛ مرکز تحقیقات طب سنتی و داروسازی دانشگاه تهران؛ مرکز مطالعات تاریخ علم فرهنگستان علوم؛ مدیر پژوهش بنیاد امیرخسرو دهلوی؛ ویراستار مرکز پژوهش‌های داده پزشکی و طب مکمل؛ مجله صدرا (مجله اسکوپوس دانشگاه علوم پزشکی شیراز)؛ مجله علمی تخصصی بساتین؛ و مدرس دانشگاه علوم پزشکی تهران.
کتاب‌های چاپ شده:
تصحیح دیوان سهای شیرازی
فرهنگواره گرمابه
دارونامه رسمی داروهای طب سنتی ایران جلد 1.
آب و حافظه آن
ویرایش ترجمه، تهران: پردیس آباریس
استفاده از تکنولوژی بیورزونانس در دامپزشکی
ویرایش ترجمه، تهران: پردیس آباریس
ترک سیگار با بیورزونانس در 60 دقیقه
ویرایش ترجمه، تهران: پردیس آباریس
کتاب‌های در دست چاپ:
شناخت‌نامه امیرخسرو دهلوی
دارونامه رسمی داروهای طب سنتی ایران جلد 2.
مقالات چاپ شده:
محمدتقی خان سهای شیرازی و معرفی سبک و دیوان او
معرفی متنی و محتوایی منشآت آل برهان
نفایس الکلام و عرایس الاقلام گنجینه ای خطی از خشاب نیشابوری
The narrative eleents of Soha Shirazi,s masnavi based on polyphonic, Modern jornal of language Teaching methods (MGLTM)
نگاهی به مثنوی دولرانی خضرخان و اعتبارسنجی دو تصحیح آن
معرفی و تصحیح نسخه‌ای از زیارت جامعه کبیره با ترجمه منظوم
سوگ‌سروده‌های کربلایی سهای شیرازی
نمودهای نگاه منفی به شخصیت زن در ادبیات فارسی با تکیه بر شخصیت ویس در منظومه ویس و رامین
بررسی عناصر داستان در مثنوی سهای شیرازی
عناصر داستانی مثنوی سهای شیرازی با تکیه بر پلی فونیک
مقایسه و بررسی تفکّر حماسی در ایران و اسکاندیناوی با تأکید بر داستان اسفندیار (شاهنامه) و بالدر (حماسه اسکاندیناویایی)
نگاهی به جغرافیای تاریخی نام داروهای ترکیبی در کتاب قرابادین صالحی
مؤلفه‌های مؤثر در نامگذاری داروهای مرکب در سه کتاب قرابادین صالحی، قرابادین کبیر و قرابادین اعظم
عنوان رساله دکتری: تصحیح مثنوی دولرانی خضرخان اثر امیرخسرو دهلوی/ مهدیه اسدی
استاد راهنما: دکتر بیژن ظهیری ناو
