تحلیل ساختاری زمان به عنوان یکی از شاخصههای بنیادین روایت، شیوهای تازه در بررسی آثار ادبی است که در شناخت تمهیدات هنری، نقش و زوایای نظام نحوی حاکم بر متون داستانی تأثیر اساسی دارد. ژنت از نظریهپردازانی است که با تأکید بر عنصر زمان، به تحلیل ارتباطات زمانی در آثار روایی بر پایۀ مفاهیم نظم، دیرش و بسامد همّت میگمارد. رسالۀ حاضر میکوشد با رویکرد روایتشناسانه به ده رمان برجستۀ نادر ابراهیمی بر اساس الگوی روایتشناسی ژنت، چگونگی ساختار زمان در رمانهای وی را با روشی توصیفی و تحلیلی-استنباطی مورد نقد قراردهد. حاصل این رویکرد نشانگر این است که نویسنده با استفادۀ هدفمندانه از عنصر زمان در روایتهای داستانی مستقیم و غیرمستقیم، به مدد تداعیهای ذهنی و جهشهای زمانی به گذشته و آینده، چارچوب معهود زمان را درهمشکسته، دنیای داستانی خویش را با همۀ جنبههای آن به مخاطب عرضه میدارد. در رمان هفتجلدی «آتش، بدون دود» و رمان «تکثیر تأسّفانگیز پدربزرگ» ضمن حفظ سیر خطّی و مستقیم روایت، گاهی با شکستهای زمانی گذشته یا آیندهنگر مواجه میشویم که حاوی کارکردهای گوناگون میباشند. در دو رمان «بار دیگر شهری که دوست میداشتم» و «یک عاشقانۀ آرام» با گونهای خاص از حرکت زمان و جریان سیّال ذهن روبهرو میگردیم که به سبک رمانهای مدرن، تداعیمداری این روایتها، به گریزهای زمانی مکرّر از حال به گذشته و آینده و نیز تکرار گزارههای روایی منجر میگردد.
سابقه علمی و فرهنگی خانم مریم شفیعی تابان
خانم دکتر مریم شفیعی تابان استادیار دانشگاه پیام نور همدان، ویراستار، مترجم و منتقد ادبی در زمینههای ادبیات، عرفان، فلسفه، کلام، تاریخ، هنر، زبانشناسی، نهجالبلاغه، آثار سعدی، ادبیات تطبیقی، امامت، اندیشههای دینی و عرفانی، تصحیح نسخ خطی و مطالعات بینارشتهای علاقهمند و فعال است؛ همچنین در حوزههای نقد و نظریههای ادبی، روایتشناسی، ادبیات معاصر، ادبیات داستانی، تحلیل گفتمان انتقادی و تحلیل رمان تخصص دارد.
موضوع پایاننامه کارشناسی ارشد وی «بررسی تطبیقی مسائل کلامی در حدیقه سنائی و مثنوی مولوی» بوده است که با درجه عالی موفق به دفاع شدهاست و موضوع رساله دکتری او «نقد روایتشناسی رمانهای نادر ابراهیمی براساس نظریه ژرار ژنت (آتش، بدون دود؛ بار دیگر شهری که دوست میداشتم؛ یک عاشقانه آرام؛ تکثیر تأسفانگیز پدربزرگ)» میباشد که با درجه عالی و نمره ۲۰ موفق به دفاع گردیدهاست.
کتابهای در دست چاپ:
ـ در عین پریشانی: نگاهی به اشعار رهی معیری با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف
ـ سجدههای مستانه: مطالعه کنشهای زبانی، فضای عمومی و نقد ایدئولوژیک غزلیات حزین لاهیجی برمبنای الگوی ارتباطی یورگن هابرماس
مقالات علمی پژوهشی:
ـ بررسی کارکرد تصویرپردازیهای هنری در قصیده عمر ابوریشه و شعر مهدی سهیلی
ـ بررسی محتوایی دو اثر از نادر ابراهیمی (صوفیانهها و عارفانهها، بار دیگر شهری که دوست میداشتم)
ـ تحلیل ساختاری زمان در نگارگری رمان و روایت (مطالعه موردی: رمان «بار دیگر شهری که دوست میداشتم» از نادر ابراهیمی
ـ روانشناسی عرفانی دین براساس نظریات یونگ در دفتر ششم مثنوی
ـ بررسی مفاهیم و مضامین عرفانی مشترک در نهجالبلاغه و حدائقالانوار محمدصادق قومشمی
ـ سبک زندگی در نهجالبلاغه و بازتاب آن در آثار سعدی
ـ کاربست آشناییزدایی در سوره مبارکه یوسف
ـ دراسه المستوی النحوی للکلمات فی ترجمه القرآن الکریم للاستاذ حسین انصاریان مع الترکیز علی نظریه غارسیس (دراسه ترجمه سوره القصص)
ـ نظره دلالیه علی کلمه «الباطل» فی القرآن الکریم بالاستناد علی نظریه ایزوتسو الدلالیه
ـ وحدت وجود در عرفان حروفیه
ـ بررسی تطبیقی ترکیه نفس در اشعار ناصرخسرو و نسخه مصور کلیله و دمنه ابن مقفع و آل اینجو
ـ جستاری تطبیقی در شخصیتهای اصلی رمان سرگذشت حاجی بابای اصفهانی و مقامات بدیعالزمان همدانی
ـ بررسی معنا و جمالشناسی در فوایحالجمال و فواتحالجلال نجمالدین کبری
ـ تحلیل و مقایسه سبک نوشتاری اشعار حافظ شیرازی با آیات متشابه قرآنی
ـ پیوند آیه با اندیشه سیاسی در کلیله و دمنه
ـ تحلیل نوستالژی عاطفی در شعر امیری فیروزکوهی و سهراب سپهری
ـ علم دلالات الحروف المقطعه استنادا الی نظریه الدال الفارغ
مقالات علمی تخصصی:
ـ نگاهی به مسئله امامت از دیدگاه متکلمان اسلامی با تکیه بر حدیقه سنائی و مثنوی مولوی
ـ جلوههای قضا و قدر و جبر و اختیار در حدیقه سنائی و مثنوی مولوی
مقالات چاپ شده در همایشهای ملی و بینالمللی:
ـ نمادگرایی در اشعار امیرهوشنگ ابتهاج
ـ تحلیل روایتشناسانه «یک عاشقانه آرام» براساس نظریه «ژرار ژنت»
ـ بررسی تطبیقی تصویرآفرینیهای نوین در سرودهای سعدی یوسف و اخوان ثالث
ـ معرفی اجمالی جامعالتواریخ رشیدی
ـ موعودگرایی و صلح و امنیت جهانی
ـ الگوهای قرآنی برای زندگی انسان
ـ آرا و اندیشههای سید جمالالدین اسدآبادی فریادگر اتحاد و انسجام اسلامی
ـ فمینیسم
ـ نماز و نقش آن در بازسازی معنوی دانشجویان
ـ عرفان و تصوف
طرح پژوهشی:
ـ طرحی نو: نگاهی تازه به آموزههای مثبت عرفان اسلامی با تکیه بر آثار سنائی، عطار، مولوی و حافظ
از دیگر فعالیتهای علمی و پژوهشی دکتر شفیعی تابان میتوان به ویراستاری علمی و ادبی چند کتاب، داوری مقالات علمی، راهنمایی و مشاوره پایاننامههای کارشناسی ارشد اشاره نمود.


