کتاب «خشونت تصویری در غزلیات حافظ» که از آثار برگزیده جشنواره پایان‌نامه‌های برتر زبان و ادبیات فارسی بوده در قالب کتابی از سوی انتشارات استاد شهریار عرضه شد.
بنا بر تعاریف موجود در حوزه‌های مختلف علوم انسانی اعم از روان‌شناسی و جامعه‌شناسی، خشونت را می‌توان به دو ساحتِ کلامی و غیرکلامی تقسیم‌بندی کرد که خشونت کلامی نیز به دو دسته خشونت کلامی مستقیم (صریح) و غیرمستقیم (با بهره‌گیری از صور خیال) تقسیم می‌شود.
کتاب «خشونت تصویری در غزلیات حافظ» بر آن است تا با پیش رو قرار دادن تعریف خشونت، خاصه خشونت کلامی اعم از مستقیم و غیر مستقیم، بر قرائت تازه‌ای از این‌گونه تعاریف در شعر حافظ متمرکز شود و با روش توصیفی- تحلیلی، علاوه بر بررسی و تحلیل نشانه‌ها و دلالت‌های خشونت کلامی مستقیم و غیرمستقیم در دو گفتمان غالب عاشقانه و دینی-عرفانی، خشونت تصویر را که در ساختار تحلیل‌های بلاغی جای می‌گیرد، بررسی کند.
در این کتاب، تصویر یا صورت خیالی برگرفته از تجارب ناخوشایند یا خوشایند زیسته یا فرضیِ شاعر که به نوعی از انواعِ خشونت متّصف باشد، «تصویر خشونت‌آمیز» نام گرفته‌است. این امور خشن گاهی به صورت تجسم و توصیف امور واقعی و گاهی به شکل صورت خیالی در مشبه‌به‌ها، مستعارمنه‌ها، مجازها، کنایات، تمثیل و سمبل‌ها خود را نشان می‌دهند. با توجه به این امر، تسلط گفتمان خشونت تصویر در شعر حافظ بر دو ساحت گفتمان عاشقانه و گفتمان دینی-عرفانی متمرکز است و با حوزه‌هایی چون توصیف معشوق، نقد ایدئولوژی‌های حاکم بر زمانه، توصیف ضد قهرمان (رقیب)، شرح احوالات درونی عاشق و توصیف عشق در ارتباط است که این تصویرآفرینی‌ها در قالب شاخص‌های محیطی مانند فضای جنگ، تصاویر متناسب با حبس، زندان، مناسبات بازی‌های خشن و تقابلی چون چوگان و همچنین تصاویر مربوط به شکار خود را نشان می‌دهند.
همچنین از جمله شگردهای حافظ تقابل و پارادوکس مفهوم و تصویر معادل آن است. به این معنا که شاعر برای بیان مفاهیم لطیف عاشقانه با بهره‌گیری از تصاویر معادل آغشته به خشونت، به تولید و خلق تقابل و پارادوکس مفهوم و تصویر می‌پردازد.
در مبحث گفتمان عاشقانه، این نوع تقابل از بسامد بالایی برخوردار است اما در گفتمان دینی- عرفانی این تقابل کمتر بوده یا اصلاً مشاهده نمی‌شود. همچنین خشونت کلامی غیرمستقیم در گفتمان عاشقانه در مقایسه با گفتمان دینی- عرفانی از بسامد بالاتری برخوردار است. از جمله دلایل ساختار خشن ذهن و زبان شاعر می‌توان به شاخص‌هایی چون سنت ادبی خراسانی، عناصر محیطی و اجتماعی، ساختار ملتهب و مشوش و آغشته به ریای زمانه شاعر اشاره کرد.
انتشارات استاد شهریار این کتاب را در ۲۱۵ صفحه و با قیمت ۲۵۰ هزار تومان روانه بازار کرده است.
منبع: ایبنا
