این یادداشت برگرفته از کتاب «زندگی و مهاجرت نژاد آریا بر اساس روایات ایرانی» نوشته استاد فریدون جنیدی است که در سال ۱۳۵۸ برای نخستین بار چاپ شد.
سخن نخست آن است که: بند شاهنامه با آنچه که امروزیان با خواندن تاریخهای اروپایی «تاریخ»اش میخوانند، همانا هنگام پادشاهی داراب، و دارای دارایان است…
پادشاهی هخامنشیان دو هنگام را در بر میگیرد: نخست، هنگام کورش و کمبوجیه، دو دیگر، هنگام داریوش و فرزندانش. و بدینسان میتوان آنرا با دو نام کورشیان و داریوشیان خواند.
هنگام داریوشیان در شاهنامه به دارای دارایان (دارا پسر دارا) نامزد گردیده است و بسی از رویدادهای زمان داریوشیان در این هنگام بازگو شده است، چونان ساختن دارابگرد (تخت جمشید امروزین)، و کاخ شوش در خوزستان:
یکی شارسان کرد، زرنوش نام
به اهواز گشتند از او شادکام
کندن کانال از دریای سرخ به رود نیل و دریای مدیترانه و دیگر کانال ها که در یونان کنده شد:
ز پستی برآمد به کوهی رسید
یکی بیکران ژرف دریا بدید
بفرمود کز هند، وز رومیان
بیارند کارآزموده ردان
گشایند از این آب دریا دری
رسانند رودی به هر کشوری
چو بگشاد از آن آب، داننده بند
یکی شهر فرمود، پس سودمند
چو دیوار شهر اندر آورد گرد
ورا نام کردند دارابگرد
آتشی که در دو آتشدان سنگی کوه رحمت، کنار تخت جمشید (کاخ نوروزی دارا: دارابگرد) فروزان بوده است:
یکی آتش افروخت از تیغ کوه
پرستیدن آذر آمد گروه
زهر پیشهای کارگر خواستند
همه شهر از ایشان بیاراستند
و برای آگاه شدن از کار کارگران همه کشورهای زیر فرمان هخامنشیان نیک است که به سنگنوشتههای داریوش در تخت جمشید و شوش بنگریم، و نیز اکنون بجا است که نگارههای دیوارهای تخت جمشید را که داستان آوردن پیشکشیها از سرتاسر آن مرز بزرگ، باز میگوید در شاهنامه ببینیم:
فرستاده آمد ز هر کشوری
ز هر نامداری و هر مهتری
ز هند و ز فغفور و خاقان چین
ز روم و ز هر کشوری همچنین
همه پاک، با هدیه و باژ و ساو
نه پی بود با او کسی را، نه تاو!
در شاهنامه داراب پسر همای آمده است و همای گونهای دیگر از هومای (هوماد) یا کشور نیک ماد است و چنانکه میدانیم کورش از سوی مادر، پیوسته مادیکان بود، و چرا از مای (ماد) در شاهنامه به گونه زن یاد کرده شده؟ زیرا که در زبانهای ایرانی باستان سرزمین و شهر و کشور در سخن به گونه زن بکار میرفته است چنانکه این ویژگی هنوز در زبانهای آریایی اروپا، و نیز در زبان تازی دیده میشود.
