روز جهانی حفاظت از آموزش در برابر حملات 9 سپتامبر (۱8 شهریور) را گرامی می‌داریم، روزی که برای تأکید بر عواقب ویرانگر درگیری‌های مسلحانه بر آموزش و نیز درخواست تلاش‌های بیشتر برای محافظت از مدارس، دانش‌آموزان و معلمان در سراسر جهان تعیین شده است.
در سال ۲۰۲۳، جهان شاهد افزایش دهشتناک خشونت علیه کودکان در مناطق درگیر بود. طبق گزارش دبیرکل سازمان ملل در مورد کودکان و درگیری‌های مسلحانه، تعداد تاسف‌بار ۳۲,۹۹۰ نقض شدید حقوق و امنیت علیه ۲۲,۵۵۷ کودک تأیید شد. از این میان، ۵,۳۰۱ کودک کشته شدند که معادل تقریباً ۱۵ کودک در هر روز است. بیشترین تعداد نقض‌های شدید در اسرائیل و سرزمین‌های اشغالی فلسطین، جمهوری دموکراتیک کنگو، میانمار، سومالی، نیجریه و سودان گزارش شده است.
گروه‌های مسلح، از جمله گروه‌هایی که توسط سازمان ملل به عنوان تروریستی شناخته شده‌اند، حدود ۵۰٪ از این حملات را به عهده داشتند، در حالی که باقی‌مانده توسط نیروهای دولتی و عوامل ناشناس، از جمله از طریق مین‌های زمینی و دستگاه‌های انفجاری دست‌ساز ارتکاب یافته است. با وجود این بحران‌های مداوم، امیدی نیز وجود دارد. در سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۰,۶۰۰ کودک که پیش‌تر با نیروهای مسلح یا گروه‌های مسلح ارتباط داشتند، از حمایت، بازآموزی و ادغام مجدد در جامعه برخوردار شدند.
پیشینه
روز جهانی حفاظت از آموزش در برابر حملات با تصمیم قاطع مجمع عمومی سازمان ملل متحد تعیین شد. منظور از اعلام این روز جلب توجه جامعه جهانی به وضعیت اسفبار میلیون‌ها کودکی که در کشورهای تحت تأثیر درگیری زندگی می‌کنند بوده است. قطعنامه‌ای که این روز را اعلام کرد، توسط دولت قطر ارائه شد و ۶۲ کشور آن را همراهی کردند. این قطعنامه از یونسکو و یونیسف می‌خواهد تا آگاهی از وضعیت کودکان که آموزش آنها به دلیل خشونت مختل شده است را افزایش دهند.
قطعنامه مجمع عمومی تأکید می‌کند که دولت‌ها مسئولیت اصلی را در تضمین آموزش با کیفیت و عادلانه برای تمامی یادگیرندگان، به ویژه کسانی که در وضعیت‌های آسیب‌پذیر هستند، دارند. این قطعنامه از دولت‌ها می‌خواهد تا از مدارس، دانش‌آموزان و کادر آموزشی در برابر حملات محافظت کرده و اطمینان حاصل کنند که کودکان در دوران درگیری‌های مسلحانه به آموزش دسترسی دارند. این شامل اتخاذ تمامی تدابیر ممکن برای ایجاد محیط‌های یادگیری ایمن و محافظتی، حتی در شرایط اضطراری انسانی، می‌شود.
هر دو سازمان یونسکو و یونیسف سالانه این روز را برگزار کرده و به‌طور نزدیک با شرکای خود در مناطق درگیر همکاری می‌کنند. این سازمان‌ها مدت‌هاست که در این موضوع پیشگام هستند و به کشورهای عضو در تقویت ظرفیت‌هایشان برای ارائه آموزش با کیفیت در زمان‌های بحران و شرایط اضطراری کمک می‌کنند.
بیانیه مدارس امن
بیانیه مدارس امن که در ماه مه ۲۰۱۵ در اسلو، نروژ، برای امضا در اختیار کشورها قرار گرفت، تعهد سیاسی مهمی است برای حفاظت بهتر از دانش‌آموزان، معلمان، مدارس و دانشگاه‌ها در دوران درگیری‌های مسلحانه. این بیانیه کشورها را تشویق می‌کند تا تدابیری اتخاذ کنند که از استفاده نظامی از مدارس جلوگیری کنند و ادامه آموزش در دوران جنگ را ممکن سازند. با تأیید این بیانیه، کشورها متعهد می‌شوند که آموزش امن را در دسترس همه دانش‌آموزان قرار دهند و مقررات آموزشی در زمان درگیری‌های مسلحانه را کارآمدتر کنند و احترام و هماهنگی بین گروه‌های اجتماعی و قومی مختلف را ترویج کنند.
فراخوان انستیتوت رویا برای عدالت جهانی
در انستیتوت رویا برای عدالت جهانی، ما اعتقاد قاطع داریم حملات به نهادهای آموزشی باید با همان جدیت حملات به مناطق مسکونی و مکان‌های عبادت مورد توجه قرار گیرد، همان‌طور که در قوانین بین‌المللی بشردوستانه شناسایی شده است. طبق قوانین بشردوستانه، حملات به مدارس و دانشگاه‌ها به‌طور رسمی ممنوع است. کنوانسیون‌های ژنو و پروتکل‌های الحاقی آنها به‌صراحت حملات به اشیاء غیرنظامی، از جمله مدارس و دانشگاه‌ها را ممنوع کرده‌اند. به‌ویژه، پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو (ماده ۵۲) تأکید می‌کند که حملات به اشیاء غیرنظامی، که شامل نهادهای آموزشی نیز می‌شود، ممنوع است.
علاوه بر این، بیانیه مدارس امن که در سال ۲۰۱۵ در اسلو تصویب شد، کشورهای متعهد به محافظت از مدارس و دانشگاه‌ها در برابر حملات نظامی و اطمینان از ادامه آموزش حتی در دوران درگیری‌های مسلحانه را متعهد کرده است. این بیانیه به‌منظور جلوگیری از استفاده نظامی از مدارس و ارائه حفاظت بیشتر برای دانش‌آموزان و معلمان در مناطق درگیر تنظیم شده است.
در نتیجه، حملات به مدارس و دانشگاه‌ها طبق قوانین بشردوستانه ممنوع است و این اقدامات می‌تواند به‌عنوان جنایت جنگی مورد پیگرد قرار گیرد. ما از تمامی طرف‌های درگیر در جنگ‌ها و درگیری‌های مسلحانه می‌خواهیم به این تعهدات پایبند باشند و از نهادهای بین‌المللی نظارتی، سازمان‌های حقوق بشر و فعالان جامعه مدنی درخواست می‌کنیم برای پاسخگو کردن و مجازات ناقضین این مقررات به طور جدی‌تر و هماهنگ‌تر تلاش کنند. عدم اقدام در برابر کسانی که به مدارس و نهادهای آموزشی حمله می‌کنند، آنان را جسورتر کرده و احتمال تکرار این جنایات را افزایش می‌دهد. ما همه موظفیم تا از حرمت مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی محافظت کرده و برای امنیت و سلامت دانش‌آموزان، معلمان، استادان، پژوهشگران و رعایت آزادی آکادمیک کوشا باشیم.
نتیجه‌گیری
آمارها هشداردهنده است و رنج کودکان در مناطق درگیری غیرقابل تصور است. با این حال، امیدی وجود دارد. با گرامی‌داشت روز جهانی حفاظت از آموزش در برابر حملات، می‌توانیم درخواست‌های قوی‌تری برای تدابیر حفاظتی قوی‌تر و قوانین بین‌المللی مؤثرتر برای حفاظت از آینده کودکان جهان تقویت کنیم. آموزش نه یک امتیاز بلکه یک حق بنیادی است. هیچ کودکی نباید به دلیل جنگ‌های بین‌المللی یا منازعات محلی از آن محروم شود.
با هم، با ابتکارات جهانی مانند بیانیه مدارس امن و تعهد به قوانین بین‌المللی بشردوستانه، می‌توانیم از محیط‌های آموزشی محافظت کرده و اطمینان حاصل کنیم که تمامی کودکان—صرف‌نظر از جایی که زندگی می‌کنند—فرصت یادگیری، رشد و مشارکت در جهانی صلح‌آمیز و عادلانه را داشته باشند.
بیایید در دفاع از آموزش و محافظت از آینده نسل بعدی متحد شویم.
