شهریار سمبل ادبیات تطبیقی است

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، علیرضا منوچهریان، پژوهشگر ادبیات عرفانی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در نشست «استاد شهریار در آیینه ادبیات تطبیقی» -که عصر امروز (11 آذر) با حضور جمعی از استادان، پژوهشگران و دانشجویان زبان و ادبیات فارسی به میزبانی بنیاد فرهنگی مقبرةالشعرای استاد شهریار برگزار شد، در سخنانی عنوان کرد: استاد شهریار در بسیاری جنبه‌ها شاعری منحصر به فرد است که ازجمله می‌توان به بهره‌گیری وی از تعابیر عامیانه در شعر اشاره کرد که با اینکه به مذاق برخی خوش نمی‌آید، در این حوزه موفق بوده است. از سوی دیگر زمزمه‌گر عشق بود و تمام سریال 20 قسمتی شهریار خلاصه این دو بیت این شاعر بود که: «ندانی ای گل رعنا که عاشق شیدا/ در آرزوی تو یک عمر انتظار کشید/ دلی شکست و خدا دست مرد صاحب‌دل/ گرفت و در صف مردان رستگار کشید». شهریار یکی از 10 شاعر معاصر بزرگ ایران زمین است و می‌توان وی را مرید عشق حافظ دانست. وی عاشق پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار بود و شعر "علی ای همای رحمت" وی یک حماسه مذهبی به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: شهریار صاحب کلام جامع و لفظ اندک است و در واقع مصداق این بیت است که «درنمی‌یابی اگر ذوق من نه در هر بیت/ طرفه مضمون و ضرب‌المثلی ساخته‌ام»

منوچهریان با بیان اینکه ادبیات تطبیقی حدود و ثغور ندارد، افزود: ادبیات تطبیقی در تعریف عام به معنای پیوند ادبیات با تمام علوم و فنون حتی فیزیک و شیمی است و در تعریف خاص بررسی مقایسه‌ای یک اثر ادبی یا یک نویسنده با سایر آثار ادبی و نویسندگان را با زمینه‌های فرهنگی متفاوت شامل می‌شود.

این پژوهشگر ادبیات عرفانی تصریح کرد: شهریار افتخار ادبیات معاصر و تاریخ ادبیات ایران است و می‌توان وی را سمبل ادبیات تطبیقی دانست.

وی با تصریح بر تسلط شهریار به زبان فرانسه گفت: امروز باید با چراغ گرد شهر بگردیم و کسی را با سواد و دانش شهریار پیدا کنیم. وی از کودکی فرانسه را آموخت و تنها «پرنده آبی» قانعش می‌کرد. وی تحت تاثیر نویسندگان فرانسه به‌ویژه موریس مترلینگ قرار داشت و همچنین از ترجمه و قرآن و احادیث در اشعارش استفاده به وفور می‌کرد. غیر از فرانسه‌دانی دارای اطلاعاتی وسیع در زبان و ادبیات عربی و ادبیات فارسی بود و از ادبیات و زبان ترکی، فرانسه و عربی دراشعارش استفاده می‌کرد.

منوچهریان توضیح داد: شهریار آشنایی زیادی با احادیث نبوی و ائمه اطهار (ع) داشت و به عنوان نمونه حدیث پیامبر (ص) «النکاح سنتی» را اخذ کرد و این ‌گونه در اشعارش به کار برد: «رسول گفت که آیین من بود تزویج/ کسی که منکر آیین من شد، از من نیست». همچنین آشنایی زیادی با زبان و ادبیات عرب داشت و به عنوان نمونه جمله «ای دنیا تو را چه می‌شد اگر بر هر دوره و زمانی کسی مانند علی را با آن قلب و عقل سرشار و زبان و ذوالفقارش می‌بخشیدی؟» جرج جرداق، نویسنده مسیحی لبنانی در کتاب «امام علی (ع) صدای عدالت انسانی» را عقد کرد (از نثر به نظم درآورد) و بیت «چه بودی اگر هر زمان چون علی/ یکی زادی از مادر روزگار» را سرود.

وی با بیان اینکه شهریار استاد ترجمه بود که از ارکان کاربردی ادبیات تطبیقی به شمار می‌رود، افزود: شهریار در «حیدر بابا یه سلام» چندین جا ابیات عربی از جمله اشعار متنبی را ترجمه کرده است. همچنین ردپای اشعار نزار قبانی در تعدادی از اشعارش دیده می‌شود از جمله تعبیر «اکون بشعر و الا لاارید ان اکون» نزار را این‌گونه استفاده کرده و گفته: «بی‌تو انسان نمی‌تواند زیست».

منوچهریان تصریح کرد: به اعتقاد شهریار شاعران ایران‌زمین باید ضمن آشنایی با ادبیات غرب پیرو مکتب ادبی شاعران بزرگ سرزمین‌مان باشند و به مجد و شکوه ادبیات کلاسیک ما بازگردند: «بیا به کس نسپاریم دست عهد و وفا/ که من از آن تو هستم؛ تو هم از آن منی». شهریار به‌راستی موفق‌ترین شاعر سده اخیر ایران‌زمین است.

همچنین در حاشیه این نشست، مراسم رونمایی کتاب «مفاهیم ارتباطی در شاهنامه فردوسی» نوشته خدیجه ططری برگزار شد. این کتاب بخشی از پایان‌نامه دکترای نویسنده در رشته ارتباطات بوده که به روش تاریخی نوشته شده و به بررسی مفاهیم ارتباطی شاهنامه تا زمان کشته‌شدن رستم اختصاص دارد. نویسنده در این اثر به بررسی مفاهیم ارتباطات انسانی از نظر کمی و محتوایی پرداخته و 15 مفهوم را در رستم و کیخسرو یک پهلوان و یک شاه جست‌وجو و استخراج کرده است.



ططری در این مراسم عنوان کرد: پیام‌های ارتباطی شاهنامه مبتنی بر اندیشه ایرانشهری است.

وی همچنین پیشنهاد داد که واحد درسی ارتباطات انسانی در دروس مقطع تحصیلات تکمیلی رشته زبان و ادبیات فارسی گنجانده شود.

در این مراسم جواد وندنوروز، مدیرعامل بنیاد فرهنگی مقبرةالشعرای استاد شهریار نیز با اشاره به برگزاری همایش‌های سالانه استاد شهریار در 27 شهریور، سالروز وفات این شاعر بزرگ و روز زبان و ادبیات فارسی عنوان کرد: امیدواریم همایش بین‌المللی شهریار را سال آتی به‌صورت حضوری برگزار کنیم.

وی افزود: همایش سال آتی علمی و پژوهشی خواهد بود و مقاله‌های آن در پایگاه استنادی جهان اسلام ثبت می‌شوند.

بنیاد فرهنگی مقبرةالشعرای استاد شهریار تاکنون 200 عنوان کتاب را در حوزه زبان و ادبیات فارسی منتشر کرده است.