کتاب «مترادفهای واژگانی در اشعار فروغ فرخزاد و استاد ابتهاج» از سوی انتشارات استاد شهریار عرضه شده است.
میلاد مشهدی، نویسنده این اثر با اشاره به اینکه از ابزارهای کلیدی شاعران برای بیان اوضاع پیرامون خود، بحث تصویر و نمادپردازی است، تاکید کرده که نمادپردازی، یکی از ابزارهای مهم تصویرگری، از قرن سوم هجری تا کنون در اشعار شاعران به کار رفته و برخی واژگان، نظیر ماه، خورشید، کوه، روز و شب و امثالهم، به نمادهای خاصی تبدیل شدهاند.
در ایران باستان، روز و شب به عنوان نمادهایی برای بیان اوضاع جنگی اطلاق داشتهاند و با ورود مضامین عرفانی به ادبیات در قرن ششم، به نمادهای عرفانی مبدل شدهاند، بهگونهای که شب به عنوان نمادی برای خلوت گزینی با معشوق شناخته میشد؛ اما در دوران معاصر و باتوجه به چگونگی اوضاع سیاسی- اجتماعی، کاربرد و کارکرد این واژگان دچار تغییرات اساسی شده و از جنبه فردی، کمی فاصله گرفته و به سمت سوی اشعار اجتماعی و انتقادی تغییر نگرش داده است.
شاعران دوره معاصر از این واژگان در کنار موضوعات احساسی و شخصی خود به حقطلبیهای اجتماعی و کارکردهای جمعی شعر برای انتقاد، اعتراض و احقاق حقوق مردمان معاصر پرداختهاند و کوشیدهاند، با استفاده از این واژگان، صدا و فریاد مردمان کوچه و بازار باشند. فروغ و سایه، به عنوان دو شاعر نمادپرداز معاصر، از واژگان روز و شب و مترادفهای معنایی آنها، برای بیان درونمایههایی چون عشق، اعتراض به سیاستهای نادرست، امیدواری و مرگ اندیشی و امثالهم به شکل خاصی استفاده کردهاند. وجوه اشتراک و افتراق این شاعران در استفاده از این مضامین، نشاندهندهی غنای ادبیات معاصر ایران است.
این کتاب شامل پنج فصل است و نویسنده در فصل اول به نام «کلیات» به ارائه کلیاتی از موضوع پژوهش پرداخته و زمینه اصلی تحقیق را برای مخاطب روشن کرده است. فصل دوم «مبانی نظری» نام دارد و به بیان مبانی نظری پژوهش میپردازد و نگاهی اجمالی به دورههای تاریخی مختلف از منظر سیاسی-اجتماعی و کاربرد واژههای «روز» و «شب» دارد.
فصل سوم «تحلیل آثار» نام دارد و نویسنده در قسمت اول فصل سوم به زمینههای اجتماعی و فرهنگی آثار فروغ فرخزاد پرداخته و مضامین مرتبط با واژگان «روز» و «شب» و وابستههای معنایی آنها را در اشعار وی مورد تحقیق قرار داده است. سپس، تحلیل اشعار و شناسایی تصاویر، نمادها و مسائل مربوط به این دو مفهوم در آثار فروغ انجام شده است. در ادامه، عوامل تأثیرگذار در سبک و استفاده فروغ از تصاویر و نمادهای خاص او تشریح شده است. در قسمت دوم نیز زندگی و آثار ابتهاج به همراه زمینههای فرهنگی و اجتماعی آنها مورد بررسی قرار گرفته و واژگان «روز» و «شب» و وابستههای معنایی آنها، در اشعار وی تحلیل شده است. سپس، تصاویر و نمادهای مرتبط با این دو مفهوم در اشعار ابتهاج شناسایی و وابستگیها و تأثیر عوامل دیگر بر سبک و پیشینه او بررسی شده است.
فصل چهارم این کتاب به تحلیل کلی دادههای به دست آمده از فصل سوم اختصاص دارد و در این فصل، نقش پررنگ شعر فروغ در زمینههای مختلف و بسامد اشعار او مورد بررسی قرار گرفته و تأثیر برجای مانده از او تحلیل شده است. همچنین، بوطیقای تصویری اشعار فروغ با استفاده از مضامین «روز» و «شب» به شکلی خاص بیان شده و جدولی مربوط به مضامین اشعار او ارائه شده است. در ادامه، ویژگیهای اشعار سایه بررسی و بسامد اشعار او به بحث گذاشته شده است. تأثیر سایه بر ادبیات معاصر و جدول مربوط به مضامین اشعار او نیز در این فصل گنجانده شده و نمودارهای مرتبط با مضامین «روز» و «شب» و وابستگیهای معنایی آنها ترسیم شده است. فصل پنجم نیز به نتیجهگیری و ذکر فهرست منابع اختصاص داده شده است.
انتاشارت استاد شهریار اخیراً این اثر را در ۳۲۳ صفحه و با قیمت ۴۰۰ هزار تومان عرضه کرده است.
