نوشتاری به مناسبت برگزاری همایش پروین اعتصامی
همزمان با نزدیک شدن به تاریخ برگزاری همایش بین المللی پروین اعتصامی بسیاری از علاقمندان به شعر ادب یادداشت هایی ماندگار نوشتند
تاريخ : هجدهم شهريور 1402 ساعت 08:17   کد : 20353








چکیده­ای دربارۀ پروین اعتصامی



وحید علی بیگی



دکتری زبان و ادبیات فارسی، نویسنده، محقق، پژوهشگر.



مدرس دانشگاههای فرهنگیان تهران و کرج



دارای 18 مقاله علمی- پژوهشی و حدود 20 مقاله با موضوع زبان و ادبیات فارسی که در کنفرانس­های ملی و بین­المللی داخلی و خارجی به چاپ رسیده است.



پروین اعتصامی از شاعران خوش ذوقی است که به نوعی می­توان او را صاحب سبک دانست. مناظره­های جذاب و پر مفهوم وی، مخاطب را به ترغیب شنیدن آنها دعوت می­کند. نمونۀ بارز آن را می­توان مناظره مست و هوشیار نام برد که شاعر در خلال داستان، به شکل هنرمندانه­ای، مشکلات و رفتارهای نابهنجار را بیان می­دارد.  البته باید گفت که وی از جمله کسانی است که با توانایی بالا در بیان مفاهیم اجتماعی، انتقادهای کوبنده­­ای را علیه دولتمردان وقت بیان می­دارد. بهترین نمونۀ آن قطعه­ای است که با این ابیات آغاز می­گردد:



روزی گـذشت پادشهی از گذرگهی فریاد شوق بر سر هر کوی و بام خاست



    پرسیـد زان میـانه یکـی کـودک یتـیم       کایـن تابـناک چیست که بر تاج پادشاست



که در ادامه با شاعر با دقت و ریزبینی خاصی که دارد، ظلم و ستم پادشاهان و کاخ­نشینان در حق مردمان فرودست را به تصویر می­کشد. برخلاف بعضی از شعرا، باید گفت که پروین اعتصامی شاعری درباری نیست و از جمله کسانی است که همواره حامی مردم مظلوم جامعه بوده و هر لحظه فرصتی می­یابد تا سروده­ای با مفهوم ظلم ستیزی بیان دارد. اشعار وی سرشار از نکات اجتماعی و اخلاقی فراوانی است که شاعر با روش مناظره و بهره­گیری از قالب قطعه، احساسات خود را به مخاطبان القا می­کند. زبان شعری پروین اعتصامی در حد تعادل قرار دارد و برخلاف دیگر شاعران زن، نگاه جنسیتی در اشعار او از نمود کمتری برخوردار است. وی حتی از احساسات خود در حد تعادل بهره می­گیرد که همین امر سبب می­گردد تا شعر او از هر نظر ممتاز گردد. سروده­های او سرشار از مطالب شیرینی است که این ویژگی، برخلاف زندگی تلخ شاعر رقم می­خورد، به گونه­ای که خود نیز به این امر اشاراتی دارد:



گر چه جز تلخی ز ایام ندید           هر چه خواهی سخنش شیرین است



اشعار پروین اعتصامی علاوه بر موارد فوق، از اندیشه­های فلسفی نیز خالی نیست به گونه­ای که در جای جای دیوان اشعارش، می­توان به مواردی از قبیل قضا و قدر، اراده و اختیار و... برخورد نمود تا این مطلب برای مخاطبان روشن شود که اشعار پروین اعتصامی، از اندیشه­های فلسفی خالی نیست و نگرش شاعر تنها به امور اجتماعی و تعلیمی ختم نمی­گردد. بنابراین می­توان گفت که پروین اعتصامی از چنان تفکر والایی برخوردار است که نسبت به اوضاع زمانه بی­تفاوت نیست و همواره زبان شعری خود را برای امور مختلف به کار می­گیرد تا شعر او را دایره­المعارفی از اندیشه­های ناب دانست.