|
محمدحکیم هیدجی
|
تاريخ :
نوزدهم آذر 1399 ساعت 11:13
|
|
کد : 129
|
محمدحکیم هیدجی
محمد حکیم هیدجی از بزرگان فلسفه و از عرفای بسیار مشهور هیدج از توابع زنجان است که در سال ۱۲۷۰ هجری قمری به دنیا آمد.
حکیم ملا محمد علی هیدجی یکی از شاعران اندیشمند و بلندآوازه‌ی منسوب به روحانیت شیعه است که بیشترین آثار منظوم خود را به زبان ترکی آذربایجانی سروده است. وی به آثار حکمی و فلسفی اسلامی تسلطی کامل داشت و جامع‌ترین تعلیق و حواشی را بر منظومه‌ی حاج ملاهادی سبزواری نگاشته است. او استاد اکثر اساتید فلسفه در قرن گذشته بوده و سال‌ها «منظومه» و «اسفار» تدریس کرده است.
دیوان اشعار ترکی حکیم هیدجی در سال 1387 به تصحیح دکتر حسین محمدزاده صدیق (دوزگون) و با مقدمه‌ای جامع به همراه تحشیه چاپ شده است. این دیوان دارای انواع شعری زیر است:
14 قصیده، 24غزل، 3 قطعه، 1مربع 23بندی، 2تخمیس، 1ترجیع‌بند، 3ترکیب‌بند، 12مثنوی، 2مناظره و 1ملمّع.
در آخر دیوان حکیم هیدجی که بیانگر حالات عرفانی اوست وصیّت‌نامۀ او آورده شده است. او پس از حمد خداوند و شهادت و تقسیم اثاثیّه و کتاب‌های خود چنین گفته: از رفقا تقاضا دارم وقتی من مُردم عمامۀ مرا روی عماری نگذارند، های و هوی لازم نیست، و برای مجلس ختم من موی دماغ کسی نشوند زیرا که عمر من در این جهان (مادی) ختم شده و عمل من خاتمه یافته است. دوستان من خوش باشند زیرا من از زندان طبیعت (این جهان مادی) خلاص (می‌شوم) و به سوی مطلوب خود (خداوند) می‌روم و عمر جاودان می‌یابم... دوست داشتم پولی داشتم و به رفقا می‌دادم که در شب رحلت من مجلس سوری تهیّه کرده و سروری فراهم آورند، زیرا که آن شب، شب وصال (و رسیدن) من (به خداوند) است.... هیدجی عارف هنگام شب وفات خود همۀ طلاّّب مدرسۀ منیریّه، را جمع می‌کند و به آنها نصیحت و اندرز می‌دهد و به اخلاق اسلامی دعوت می‌نماید. هیدجی نماز صبح خود را در اوّل فجر صادق می‌خواند و بعد از ساعتی در سال ۱۳۱۴ در تهران در سن ۴۴ سالگی وفات می‌کند.
به! باهارین گنه گلدی یئلی‌‌نین همهمه‌سی،
قیش گئچیب گئتدی او قار و کولک و دمدمه‌سی.
اولدو بئیرام، کی آغاجلار گول آچیب، قوشلار اوخور،
هانی ساقی! او گول‌اوز آغزیما اولسون ممه‌سی؟
باش قویوب خلق بیابانا اوشاقدان بؤیوگه،
کیشی‌سی، عورتی، بیر یئرلی عبید و امه‌سی.
ای کی دونیانی اؤگرسن بگه‌نیبسن نه‌یینی؟
دی گؤروم یاخشیدیر آیا بو خرابین نمه‌سی؟
دؤولت و سلطنتی جاه و جلال و بزه‌گی،
نعمت و عزتی بیر آرپایا ده‌گمز همه‌سی.
هیده‌جی هاردا تماشا، هارا اول قارا گونون،
اونو چوخدان اله‌نیب میخدان آسیلدی کمه‌سی.
بو سولان گولشنی، غم دوشگونو، یانمیش جیگری،
صوبح و آخشامی دوعاسیندا بودور زمزمه‌سی:
اهل تفریش ایا کاش کی سینسین قلمی،
خلق تبریز همیشه ایتی اولسون قمه‌سی
***
دور بالام! صوبح یاووخلاشدی گلیر زنگ سسی،
قافیله دوشدو یولا سنده یهه‌رله فَرَسی.
بو هامی آرپا سامانی هدر ائتدین نه گونه؟
بسله‌ییب بیر بئله قوللوق ائله‌دین اولدو بسی.
کؤپگی باغلا بالام، قاپمایا گر بعضیلری،
لازیم اولدو قاپا، بوینوندان او چاغ آچ مَرَسی.
منی سیمرغ سحر سسلدی کی: «- ای قاف قوشو!
آچ قیچین باغینی، وور بیرـ بیره، سیندیر قفسی!
بو هامی گولشن و گولدن خس و خاشاکه، کؤنول‌ـ
باغلاما، همت ائدیب، اوتلا بو خاشاک و خسی.
ساغر و ساده‌یه قورشانما، جاوانلیق هاچاغا؟
آنلامازلیق نه قده‌ر؟ بوشلا هوی و هوسی!»
سؤودوگوم! سؤگمه منی، حق سنی دوزلو یاردادیب،
سنی هر کیم گؤره، سؤومز اوره‌گی اؤزگه کسی.
ای اوزو شمع شبستانینا، پروانه صیفت،
سنین عشقینده یانار هیده‌جی، چیخماز نفسی.
|